Hormon dengesizliği neden bu kadar yaygın?
50 yaş üstünde hem erkeklerde hem kadınlarda hormon üretimi doğal olarak azalır. Ancak beslenme yetersizlikleri, uyku düzensizliği, kronik stres, bazı ilaçlar ve otoimmün hastalıklar bu süreci hızlandırır. (Endocrine Society, 2024)
Kadınlarda Tiroit bozukluğu
En yaygın tip: Hipotiroidi Kadınlarda erkeklere kıyasla 5 kat daha sık görülür. En sık nedeni, bağışıklık sisteminin tiroit dokusuna saldırdığı Hashimoto tiroiditidir.
Belirtiler
– Nedensiz kilo artışı.
– Sürekli üşüme, soğuğa tahammülsüzlük.
– Saç dökülmesi, kaşlarda seyrelme.
– Kabızlık.
– Depresif ruh hali, unutkanlık.
Türkiye Endokrinoloji Derneği verilerine göre, 50 yaş üstü kadınların %15’inde tiroit fonksiyon bozukluğu saptanıyor. (TEMD, 2024)
Doğru test zamanı ve değerlendirme
Tiroit fonksiyonunu değerlendirmek için TSH, serbest T4 ve serbest T3 seviyelerine bakılır. Bazı durumlarda anti-TPO antikor testi de gerekebilir. Mevsimsel değişiklikler ve akut hastalık dönemleri sonuçları etkileyebileceği için, testin stabil sağlık döneminde yapılması önerilir.
Gereksiz tiroit ilacı kullanımının sonuçları
– Çarpıntı ve ritim bozuklukları
– Kemik erimesi riskinde artış
– Uykusuzluk ve anksiyete
– İştah artışı ve kas kaybı
Erkeklerde Testosteron düşüklüğü
– Sabah sertliğinde azalma.
– Kas kütlesinde kayıp, güçsüzlük.
– Karın bölgesinde yağlanma.
– Motivasyon ve libido düşüklüğü.
– Hafıza zayıflığı, odaklanma güçlüğü.
Türkiye’de yapılan bir çalışmada, 50 yaş üstü erkeklerin % 30’unda testos-teron düzeylerinin referans aralığının altında olduğu bulundu. Ancak bu erkeklerin yalnızca % 10’u gerçekten tedavi gerektiriyordu. (Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi, 2023).
Gereksiz testosteron tedavisinin riskleri
– Kan pıhtılaşması riskinde artış.
– Doğal testosteron üretiminin baskılanması
– Karaciğer toksisitesi. (özellikle oral formlar)
– Prostat büyü-mesi veya kanseri riskinde artış.
İki ölçüm yapılmalı
Testosteron seviyeleri gün içinde değişir ve sabah 07.00–10.00 arasında en yüksek düzeydedir. Bu yüzden kan testi mutlaka bu saatlerde yapılmalıdır. Tek ölçümle değil, en az iki farklı günde yapılan ölçümle tanı konulmalıdır.
Hormon dengesini doğal destekleyen 6 adım
1- Yeterli uyku 7–8 saat uyku, hormon üretimini dengeler.
2- Dengeli protein alımı Testosteron ve tiroit hormonu üretiminde temel yapı taşıdır.
3- D vitamini Güneşlenme veya takviye ile yeterli düzeyde tutulmalı.
4 – Ağırlık egzersizi Kas kütlesini koruyarak testosteronu artırır.
5 – Stres yönetimi Kortizol fazlalığı hormon dengesini bozar.
6 – İyot ve selenyum Tiroit sağlığı için gerekli mineraller (deniz ürünleri, ceviz, yumurta).
Bugün deneyebileceğiniz 3 şey
1 – Sabah yürüyüşü + güneşlenme. D vitamini sentezini artırır, testosteron ve tiroit metabolizmasını destekler.
2 – Haftada 2 gün ağırlık egzersizi: Serbest testosteron seviyelerini artırır, tiroit hormonunun dokulara etkisini güçlendirir.
3 – İyot–selen kaynaklı öğün: Haşlanmış yumurta, ceviz, yoğurt ve ızgara somon.
